“Geluk is een werkwoord” sprak een bekend gelukseconoom ooit, en ik geloof daar steeds meer in. Je moet er wat voor doen om het af te dwingen, geluk komt niet vanzelf. In Bhutan houden ze zich daar veel meer mee bezig. Ik luister graag naar de Oosterse filosofen, ze weten de lessen altijd zo mooi in verhalen te vatten, dat je hun filosofie wel moet aanhangen. Hadden we dat hier in het door sommigen wel heel erg eng en bekrompen gemaakte Nederland maar wat meer, denk ik op sombere dagen, voor de TV gezeten.......onze planeet is groter dan “het gehucht” Nederland met zijn “VOC mentaliteit”.

“Toon respect voor mens en natuur op onze planeet, daar moeten we zuinig op zijn, er is er maar één van”, zegt Jigme Drukpa.

In 2000 had ik Bhutan voor de eerste keer bezocht en diep respect gekregen voor de vriendelijke mensen. Ik voelde een klik. Het in de politiek gehanteerde begrip “Bruto Nationaal Geluk” (Gross National Happiness) in plaats van het bekende Westerse marktdenken en “Bruto Nationaal Product” sprak mij aan evenals de prachtige kleurrijke architectuur, de authentieke muziek, de schilderkunst en de respectvolle omgang met de onbedorven natuur. Zestig procent van het landoppervlak bestaat nog uit (primair) bos, dat door de grote hoogte- en temperatuurverschillen een geweldige biodiversiteit kent. We moeten daarbij bedenken dat het land, zo groot als Zwitserland, slechts 650.000 inwoners telt.

Op die reis in 2000 ontmoette ik Jigme Drukpa voor het eerst, hij speelde dranchen voor een groepje toeristen, ik sprak kort met hem en kocht zijn CD. Hij kent Nederland een beetje en heeft samengespeeld met de jongens van Bløf op de CD Umoja en tijdens concerten in Thimphu en Rotterdam: “Een manier om thuis te komen”, heette dat project van Bløf.

Jigme Drukpa heeft gespeeld met de groten der aarde, in India met sitarspeler Ravi Shankar en in de USA samen met Bob Dylan het nummer “With God on Our Site”. Hij is niet alleen zanger en dranchenspeler van Trio Druk Yul. Hij is ook lid van de oppositiepartij (People’s Democratic Party) in Bhutan, waar in 2008 de eerste democratische verkiezingen hebben plaatsgevonden. Hij is goed bevriend met de nieuwe jonge Koning (de Vijfde Druk Gyalpo), wiens koningsgezinde partij 45 zetels heeft verkregen. De oppositiepartij van Jigme (PDP) kreeg twee zetels. In de vele gesprekken die ik met hem heb gevoerd komt steeds weer zijn grote zorg naar voren: het zeer snel verdwijnen van de traditionele muziek, zang en dans in de valleien van Bhutan.

Ik voel dat er iets moet gebeuren en wij in het rijke westen hebben er de middelen voor, en hij de kennis.

Jigme is als ethno-musicoloog afgestudeerd in India en gepromoveerd in Noorwegen. Daar heeft hij jaren aan zijn proefschrift kunnen werken. Zijn grootste wens is de traditionele muziek in Bhutan vast te leggen in woord, beeld en geluid. Hij is de allergrootste kenner op dit gebied en deze inventarisatie heeft nog nooit plaatsgevonden. Hij is gelukkig nog jong, heeft de tijd maar mist zelf het geld voor dit project. Erg veel heeft hij niet nodig. Er zijn steeds minder instrumentenbouwers en dus bespelers van de traditionele instrumenten, zoals de dranchen met zijn drakenkop. Wellicht maken toekomstige baten vanuit het project “Road to Bhutan” zijn plan mogelijk (o.a. door verkoop DVD’s, giclées, filmrechten en opbrengsten tijdens de lezingen).

De invoering van de TV (in Bhutan ingevoerd in het jaar 2000) en de opkomst van internet (pas zeer recent) veranderen Bhutan in hoog tempo, Bhutan verwestert. Veel studenten gaan naar de USA of Europa om te studeren. De meeste studenten gaan na het afstuderen terug, ze zijn erg gehecht aan hun land en trots op hun cultuur, maar nemen natuurlijk ook slechte westerse gebruiken en ervaringen mee.

Bhutan blijft uniek door zijn ligging, beschermd door hoge Himalaya-toppen, dit in tegenstelling tot het grote buurland Tibet, waar Chinezen de dienst uitmaken. De valleien waren tot voor kort zo geïsoleerd, dat zelfs gesproken kan worden van een eigen taal en cultuur per vallei in Bhutan.

Het land is nog steeds één groot natuurpark.